فعالیت های دفتر منطقه ای UN-SPIDER در ایران

در 15 ژانویه سال 2007 میلادی مجمع عمومی سازمان ملل متحد برنامه SPIDER‌ را بعنوان یکی از ماموریت های UN-OOSA (دفتر امور فضای ماوراء جو سازمان ملل) تدوین نمود. برنامه SPIDER برنامه ایست که به منظور سهولت استفاده از فناوری فضایی در مدیریت بلایای طبیعی از جمله پیش آگاهی قبل از وقوع حوادث و نیز واکنش سریع پس از وقوع بلایا تعریف شده است. به عبارت دیگر ماموریت SPIDER ایجاد اطمینان در همه کشورها و سازمان های درگیر در حوزه بلایای طبیعی در دسترسی به خدمات و داده های فضا پایه در تمام مراحل مربوط به مدیریت بلایای طبیعی (قبل، حین و بعد از وقوع) از طریق ماهواره های مخابراتی، سنجش از دور و ناوبری است. برای دستیابی به این هدف SPIDER سه برنامه اصلی را در پیش دارد:

برنامه نخست، ایجاد دروازه ای به منظور ورود به حیطه فناوری فضایی در زمینه بلایای طبیعی است که از طریق جمع آوری و

• دسترسی به اطلاعات، افزایش آگاهی های عمومی و بررسی توانمندی های کشورها در حوزه فناوری فضایی و بلایای طبیعی انجام می شود.

برنامه دوم SPIDER ایجاد یک پل ارتباطی بین سازمان های درگیر در حوزه فناوری فضایی و سازمان های درگیر در حوزه بلایای

• طبیعی است تا با استفاده از ظرفیت این دو ارگان و ایجاد هم افزایی، بیشترین بهره مندی به منظور مدیریت بلایای طبیعی انجام پذیرد.
• در نهایت برنامه سوم آموزش و ظرفیت سازی و ارائه خدمات مشاوره به کشورها و سازمان های مختلف است.

برنامه های اشاره شده SPIDER از طریق 4 دفتر اصلی سازمان ملل متحد در وین به عنوان دفتر مرکزی، دفتر بن و دفتر پکن به عنوان دفاتر رابط و همچنین 20 دفتر حامی منطقه ای در قاره های مختلف انجام می شود.

با توجه به مزایای استفاده از فناوری فضایی در مدیریت بلایای طبیعی و واکنش سریع و با توجه به شرح وظایف UN-SPIDER ضرورت همکاری و عضویت در این برنامه برای سازمان فضایی ایران مشخص گردید از این رو با توجه به پیگیری های بعمل آمده در چهارم ژوئن سال 2009 میلادی با عقد موافقنامه همکاری مابین سازمان فضایی ایران و دفتر امور فضای ماوراء جو سازمان ملل متحد، سازمان فضایی ایران به عنوان یکی از دفاتر حامی منطقه ای انتخاب گردید. تمامی وظایف تعریف شده در SPIDER قابل اجرا در دفتر منطقه ای ایران می باشد که از جمله مهمترین موارد آن می توان به ارائه نقشه و تصاویر پردازش شده از مناطق حادثه دیده بصورت رایگان و در مدت زمان بین چند ساعت تا حداکثر چند روز پس از وقوع حادثه اشاره نمود.

از جمله فعالیت های انجام شده یا در حال انجام در دفتر حامی منطقه ای ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. تاکنون کارگاه ها و دوره های آموزشی مختلفی توسط سازمان فضایی ایران در حوزه سنجش از دور برگزار شده است. کارگاه بین المللی "استفاده از فناوری فضایی در پایش خشکسالی و ریزگرد" از جمله برنامه های سازمان فضایی است که با مشارکت سازمان ملل متحد در تاریخهای 15 تا 19 آبان ماه سال 1395 در ایران برگزار گردید. در این کارگاه ضمن ارائه سخنرانی های تخصصی، 3 کارگروه در حوزه فناوری فضایی در پایش خشکسالی و ریزگرد، آموزش، ظرفیت سازی و همکاری های منطقه ای تشکیل خواهد شد.
2. با توجه به تجربیات ایران در حوزه پایش خشکسالی با استفاده از سنجش از دور، بنا به درخواست سازمان ملل متحد یک محتوای آموزشی تخصصی با عنوان "پایش و ارزیابی ریسک خشکسالی با استفاده از تصاویر ماهواره ای" به زبان انگلیسی تهیه شد. هم اکنون این محتوای آموزشی در وب سایت برنامه اسپایدر سازمان ملل قابل دسترس است.
3. تهیه کتابچه "تجربیات ایران در موضوع پایش خشکسالی" به زبان انگلیسی از دیگر فعالیت های دفتر ایران بوده است که بنا به درخواست سازمان ملل توسط سازمان فضایی ایران تهیه و توسط سازمان ملل منتشر گردیده است. این کتابچه نیز در وب سایت برنامه اسپایدار برای عموم قابل دسترس است.
4. پایش سیل استان خوزستان از دیگر فعالیت های این دفتر در سال 1395 بوده است. با وقوع سیل کم سابقه در اواخر فروردین ماه سال 1395 در استان خوزستان، این دفتر موفق شد با دریافت تصاویر ماهواره ای مختلف با توان تفکیک مکانی 1 متر تا 1 کیلومتر نقشه های وضعیت سیل را تهیه و در اختیار سازمان های ذیربط از جمله وزارت نیرو و سازمان مدیریت بحران قرار دهد.