پروژه کالیبراسیون رادیومتریک (Radiometric Calibration) سنجنده های ماهواره ای سازمان اپسکو

دومین کارگاه و جلسه بررسی نهایی پروژه کالیبراسیون رادیومتریک سنجنده‌های ماهواره‌ای از تاریخ دوم تا پنجم دسامبر 2019 با حضور کارشناس آزمایشگاه ملی سنجش از دور سازمان فضایی ایران در شهر آنتالیای کشور ترکیه برگزار گردید.
کالیبراسیون سنجنده‌های فضایی در حوزه سنجش از دور، پیش از پرتاب و پس از پرتاب انجام می شود. کالیبراسیون پیش از پرتاب سنجنده، در محیط آزمایشگاه انجام می شود. مرحله بسیار مهم، کالیبراسیون پس از پرتاب سنجنده فضایی می‌باشد تا به این ترتیب از صحت اطلاعات ارسالی سنجنده و کاربردی سازی آن اطمینان حاصل شود. بر همین اساس یکی از مهمترین پروژه‌های جاری اداره آزمایشگاه سنجش از دور طراحی، پیاده سازی و اجرای سایت‌های کالیبراسیون رادیومتریک سنجنده‌های فضایی پس از پرتاب می باشد. پروژه مورد نظر از طرف سازمان اپسکو نیز با مشارکت فعال تمامی اعضا برنامه ریزی شده و ظرف 3 سال اخیر انجام شده است. پروژه کالیبراسیون رادیومتریک سنجنده‌های ماهواره‌ای با هدف دسترسی منسجم و مشارکت کشورهای عضو سازمان اپسکو در شبکه به هم پیوسته سایت‌های کالیبراسیون سنجنده‌های فضایی در کنار سایت‌های مرجع جهانی توزگولو ترکیه و دونهوانگ چین در آگوست سال 2017 و با پیشنهاد کشور ترکیه آغاز گردید. این پروژه همچنین با هدف ارتقاء ظرفیت کشورهای عضو اپسکو برای انجام کالیبراسیون رادیومتریک سنجنده‌های فضایی در انواع مختلف آن بنیان نهاده شد. این امر از طریق ترکیبی از رویدادهای آموزشی و فعالیتهای میدانی و همچنین تحقیقات مشترک برای بهبود درک وضعیت جدیدترین روشها در الگوریتم‌های کالیبراسیون رادیومتریک برنامه‌ریزی شد.

شکل 1- تصویب انجام پروژه کالیبراسیون رادیومتریک سنجنده های ماهواره ای در نهمین اجلاس شورای اپسکو

این پروژه به عنوان یک فعالیت اساسی در جلسه نهم شورای اپسکو در سال 2015 تایید شده و کشور ترکیه مسئولیت هدایت و برنامه‌ریزی را در اجرای پروژه ایفا نمود. در روند اجرای پروژه کارگروه مشترک متشکل از دو متخصص از هر کشور عضو تشکیل شده و در هر بار گردهمایی دوره‌های تئوری با سرفصل‌های توضیحات اجمالی درباره کالیبراسیون رادیومتریک پیش از پرتاب، کالیبراسیون رادیومتریک آنبورد، کالیبراسیون رادیومتریک مطلق و کراس کالیبراسیون به همراه انجام فعالیت کمپین میدانی در کشورهای ترکیه و چین با فرصت دسترسی به سایت های کالیبراسیون رادیومتریک مرجع و مرور عملیاتی آموخته‌های تئوری برگزار گردید.

شکل 2- عملیات میدانی در سایت کالیبراسیون توزگولو ترکیه

به منظور افزایش ظرفیت‌های کالیبراسیون رادیومتریک مطلق سازمان اپسکو، برنامه‌های جدید برای اعزام تیم‌های کالیبراسیون میدانی و ارزیابی سایت‌های معرفی شده در سال سوم پروژه طرح‌ریزی گردید. در همین حال ضمن انجام فعالیت‌های میدانی، روند آموزش‌های تئوری خصوصاً در زمینه انتخاب سایت‌های کالیبراسیون و روش‌های انجام کالیبراسیون رادیومتریک نیز پیگیری می‌شد.

شکل 3- برگزاری دوره های آموزشی در طی انجام پروژه

سازمان فضایی ایران که در کلیه دوره‌ها به صورت کامل مشارکت نموده بود، به عنوان نخستین کشور جهت انجام بازدید میدانی و ارزیابی سایت کالیبراسیون رادیومتریک مطلق ارائه شده انتخاب گردید. به همین منظور یک کارگاه پنج روزه در اوایل تیرماه سال 1398 به میزبانی سازمان فضایی ایران برگزار گردیده و کشورهای عضو ضمن حضور و انجام عملیات میدانی در سایت‌های کالیبراسیون رادیومتریک مطلق حوض سلطان و دریاچه نمک قم، با توجه به عبور همزمان ماهواره لندست از فراز سایت‌های انتخابی، اقدام به جمع آوری داده جهت انجام عملیات کالیبراسیون این سنجنده در موقعیت مکانی سایتها نمودند. در ادامه مقرر گردید نتایج به دست آمده توسط اعضا، در دومین کارگاه و جلسه بررسی نهایی پروژه در کشور ترکیه ارزیابی گردد.

شکل 4- انجام موفقیت آمیز پروژه اعتبار سنجی سایت های کالیبراسیون معرفی شده از طرف سازمان فضایی ایران

شکل 5- انجام عملیات میدانی و جمع آوری داده در سایت های کالیبراسیون رادیومتریک ایران جهت کالیبراسیون سنجنده های فضایی

شکل 6- انجام عملیات میدانی و جمع آوری داده در سایت‌های کالیبراسیون رادیومتریک ایران جهت کالیبراسیون سنجنده‌های فضایی

در ادامه و در خلال برگزاری این جلسه در کشور ترکیه که با حضور مدیران عالیرتبه کشور میزبان و همچنین سازمان اپسکو از جمله مدیرکل بخش استراتژی و پروژه‌های اپسکو انجام شد، ضمن تشریح ابعاد موفقیت آمیز این پروژه که مفتخر به دریافت جایزه بهترین پروژه لینکیج اپسکو شده است، هریک از کارشناسان کشورهای مدعو، ضمن ارائه پردازش‌های فنی انجام شده و تشریح فرآیند انجام آن، داده‌های به دست آمده را با سایر کارشناسان به بحث و ارزیابی گذاشتند.

شکل 7- برگزاری دومین کارگاه و جلسه نهایی ارزیابی پروژه کالیبراسیون رادیومتریک سنجنده های ماهواره ای در کشور ترکیه

شکل 8- اهدای جایزه بهترین پروژه لینکیج سازمان اپسکو

نماینده آزمایشگاه ملی سنجش از دور سازمان فضایی ایران فرآیند و نتایج کالیبراسیون مطلق تصاویر سنجنده لندست را با استفاده از مشخصات سایت‌های کالیبراسیون رادیومتریک حوض سلطان و دریاچه نمک قم ارائه نموده و به منظور اطمینان از صحت و دقت نتایج به دست آمده، آنالیز خطا و عدم قطعیت نتایج نهایی را با استفاده از مولفه‌های اصلی تشریح نمود. در ادامه با برگزاری جلسات متوالی جمع بندی فنی و ارزیابی تخصصی از نتایج تجزیه و تحلیل‌های مختلف توسط هر یک از اعضا صورت گرفت. در جلسات نهایی پروژه کالیبراسیون سنجنده‌های ماهواره‌ای نیز ضمن مشورت و رایزنی مفصل درباره جزئیات هر یک از موارد مختلف، مسیرهای مناسب جهت ادامه روند پروژه پیشنهاد گردید.

شکل 9- برگزاری نشست های فنی و تخصصی جهت ارزیابی پردازش های انجام شده کالیبراسیون رادیومتریک سنجنده های فضایی کشورهای عضو اپسکو

در پایان ضمن موافقت اعضا با ادامه روند پروژه در فاز دوم و کالیبراسیون سنجنده‌ها در کلیه انواع آن، مقرر گردید گسترش همکاری‌ها با درنظر گرفتن ملاحظات خاص و تایید سازمان‌های مسئول، شکل‌گیری یک کمیته جهت تبیین و تعریف استاندارد مشترک در دستور کار قرار گیرد.

شکل 10- بیانیه پایانی و تایید موفقیت آمیز بودن پروژه