اعلام سال 2020 به عنوان سال سلامت گیاهان

هدف کلی آن بالا بردن آگاهی از اهمیت جهانی اثرات سلامت گیاهان بر گرسنگی، فقر، تهدیدات زیست محیطی و توسعه اقتصادی و در نهایت دستیابی به اهداف توسعه پایدار است.
بطور کلی تغییرات آب و هوایی، فعالیت های انسانی، تغییر اکوسیستم، کاهش تنوع زیستی، چند برابر شدن سفرها و تجارت بین المللی در دهه گذشته، رشد آفات و گسترش بیماری ها در سراسر جهان را سرعت بخشیده است. بطوریکه،80% مواد غذایی مورد استفاده بشر و همچنین 98% اکسیژنی را که تنفس می کنیم از گیاهان تامین می شود. هر ساله بیش از 40% محصولات غذایی جهان بر اثر آفات و بیماری های گیاهی از بین می رود که منجر به خسارات سالانه بیش از 220 میلیارد دلاری بر تجارت کشاورزی شده و نه تنها منبع درآمد اصلی جامعه فقیر و روستایی را از بین برده بلکه میلیون ها انسان را با گرسنگی مواجه کرده است.

بنابر گفته سازمان فائو، همانند سلامت انسان و حیوانات، برای گیاهان نیز پیشگیری بهتر از درمان است و محافظت از گیاهان در برابر آفات بسیار مقرون به صرفه تر می باشد. فائو و کنوانسیون حفاظت از گیاهان International Plant Protection Convention (IPPC)، فعالیت هایی را در رابطه با افزایش سلامت گیاهان در 2020 انجام خواهند داد، از جمله به اشتراک گذاری بهترین روش های سالم نگه داشتن گیاهان همراه با حفاظت از محیط زیست، جلوگیری از گسترش و ورود آفات به مناطق جدید با همکاری دولت ها، کشاورزان، دانشگاه ها، موسسات تحقیقاتی، جامعه مدنی و سایر بخش هایی که در زنجیره غذایی فعالیت دارند مانند بخش خصوصی. بدین منظور با پایبندی به مقررات و معیارهای بین المللی سلامت گیاهان و رعایت استانداردها، تقویت شده و می توان میلیاردها دلار صرفه جویی نمود.

پایش ماهواره ای آفات گیاهان
برای دستیابی به هدف سلامت گیاهان از فناوری های نوین به ویژه در نقاط دور دست جهان،‌ استفاده می شود که نیازمند همکاری های بین المللی همه ذینفعان است. در رابطه با تلاش جهانی در زمینه کنترل آفات می توان به مدیریت و مهار آفت Fall Armyworm اشاره نمود که با استفاده از فناوری های نوین سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای به پایش این آفت پرداخته و با هشدار زود هنگام، کشاورزان را برای مقابله با آن، تجهیز کرده اند. این آفت بیش از 50 کشور آفریقایی و آسیایی را آلوده و خسارات زیادی به محصولاتی مانند ذرت، برنج، گندم، سویا، کتان و... وارد نموده است. ولی برخی از کشورهای آفریقایی با کمک تیم های تحقیقاتی و استفاده از تصاویر ماهواره ای، همچنین تولید نقشه های شاخض پوشش گیاهی چون NDVI ،LAI و رطوبت خاک به بررسی این آفت و سلامت گیاهان، پرداخته و سیستم هشدار زود هنگام را به اجرا در آورده اند.

آفت Fall Armyworm

پایش ماهواره ای آفت Fall Armyworm در مزرعه ای در آفریقا با استفاده از ماهواره سنتینل 2 با توان تفکیک 10 متر (تصاویر 1 و 2 به ترتیب با ترکیب رنگی کاذب و واقعی) و ماهواره Pléiades با توان تفکیک 2 متر (تصاویر 3 و 4 به ترتیب با ترکیب رنگی کاذب و واقعی)
هجوم آفت شب پره به ذخیره گاه های شمشاد ایران
از گیاهان ارزشمندی که در سالهای اخیر مورد هجوم آفت شب پره شمشادCydalima perspectalis قرار گرفته است، می توان به درختان شمشاد اشاره نمود. شمشاد (Buxus Hyrcana Pojark) از درختان پهن برگ، براق و همیشه سبز (به علت سمی بودن برگ های آن مورد استفاده دام قرار نمی گیرد) و از گونه های ارزشمند و کمیاب جنگل های هیرکانی است که از آستارا تا علی آباد کتول استان گلستان، گسترده شده است. این گونه منحصر به فرد که یک جامعه گیاهی مخصوص جلگه های خزری است در فهرست گونه های در معرض انقراض اتحادیه بین المللی حفظ طبیعت (IUCN) قرار دارد و از سال * 1371 به عنوان ذخائر جنگلی، ممنوع القطع می باشد.

در حال حاضر تنها چند ذخیره گاه و پارک جنگلی که در آن درختان شمشاد روئیده، باقی مانده است از جمله در ذخیره گاه جنگلی سی سنگان مازندران، ماشلک نوشهر، ذخیرگاه شمشاد اندرود Andarud در صلاح الدین کلا، لساکوتی در تنکابن، افراچال در ساری، نمک آبرود، لوندویل در آستارا، ذخیره گاه شمشاد خیبوس، شمشادهای بندرگز، قرن آباد گرگان، پارک جنگلی میرزاکوچک خان و چند منطقه کوچک دیگر.
اینگونه جنگلهای شمشاد انبوه همراه با خزه های مرطوب، زیستگاه بسیار مناسبی برای حیات و همزیستی با انواع گونه های دیگر گیاهی و جانوری شناخته شده می باشند و به عنوان بانک ژن بسیار غنی، می تواند زمینه تحقیقات گسترده ای را فراهم آورد. علاوه بر آن می تواند مانع وقوع سیلاب و فرسایش خاک سطح این درختان شود که حاوی مواد بسیار ارزشمندی برای رشد گیاهان هستند. با هجوم آفت شب پره ها به این گیاهان ارزشمند، بتدریج تمام گستره این ذخیره گاه ها آلوده و بسیاری از آن ها خشک شده اند. این قارچ که سال های زیادی در خاک و لاشه برگ زنده می ماند، می تواند از طریق روزنه های برگ گیاهان وارد درخت شده و به تدریج باعث چروکیدگی و خشک شدن کامل درخت گردد. علائم آن در ابتدا بصورت لکه هایی روی برگ است که بتدریج بهم متصل شده و در نهایت باعث خشکیدگی گیاه می شود. قارچ عامل بیماری، هم به رطوبت و هم به دما نیاز دارد. شب پره شمشاد، قدرت پرواز خوبی داشته و قادر است در طول سال مسافت 5 تا 10 کیلومتر را پرواز کند؛ لذا به راحتی به مناطق مجاور می رود و همه درختان شمشاد را آلوده می نماید. ولی یکی از دغدغه ها، افزایش روز افزون جمعیت این آفت در نقاط غیر قابل دسترس است؛ بنابراین این جنگلها باید با کمک فناوری سنجش از دور و با استفاده از تصاویر ماهواره ای بطور مرتب مورد پایش و نظارت قرار گیرند.

*در مصوب 1371/7/5 مجلس شورای اسلامی. ماده قانونی را بشرح زیر تصویب نمود:
ماده 1- از تاریخ تصویب این قانون، گونه های درختانی از قبیل شمشاد، زربین،سرخدار، سرو خمره ای، سفید پلت، چندل، ارس، فندق، زیتون طبیعی، بنه (پسته وحشی)، گون، شیشم، گردو (جنگلی)، بادام وحشی (بادامک) در سراسر کشور جزء ذخایر جنگلی محسوب و قطع آنها ممنوع می باشد.

در ادامه تصویر ماهواره ای بخش هایی از ذخیره گاه جنگلی شمشاد ایران را که از موزائیک تصاویر ماهواره ای سه استان گیلان، مازندران و گلستان تهیه شده نمایش داده شده است.

موزائیک تصویر ماهواره ای سه استان سرسبز شمالی کشور همراه با مناطق ذخیره گاه شمشاد ایرانی به تفکیک، همراه با ترکیب رنگی کاذب